metin cengiz ne demek?

Metin Cengiz (d. 3 Mayıs 1953, Göle) Türk şair, yazar, çevirmen, edebiyatçı.

Erzurum Atatürk Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulundan (1977) ve Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, Yabancı Diller Eğitimi Bölümü Fransız Dilinden (1987) mezun oldu.

Hayatı

Çeşitli illerde Fransızca öğretmenliği yaptı. 12 Eylül döneminde TCK'nun 141. maddesinden yargılandı, iki yıl hapis yattı. 1993 yılından sonra yeniden başladığı öğretmenlikten 2002 yılında emekli oldu. 2005 yılında Digraf Yayıncılığı kurdu, şiir kitapları ve poetik kitaplar yayımlayan bu yayınevi şimdilerde Şiirden Yayıncılık adıyla faaliyetlerini sürdürüyor. 2010 yılında yayın hayatına başlayan Şiirden dergisinin genel yayın yönetmenidir.¹

"Nasıl Şiir" adlı ilk yazısı 3 Mayıs 1980 tarihinde Demokrat gazetesinde, sonraki yıllarda çeşitli dergilerde şiir ve yazıları art arda yayımlandı. "Şarkılar Kitabı" ile 1996 yılı Behçet Necatigil Ödülünü; “Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda” ve “Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu” (Şiirden Yayıncılık) adlı 2 ciltlik Toplu Şiirler kitabıyla 2010 Melih Cevdet Anday Edebiyat Ödülünü aldı. 2011 yılında Uluslararası Tudor Arghezi ödülüne,² 2014'te bütün eserleriyle Mersin Kenti Edebiyat Ödülüne³, 2017'de bütün yapıtlarıyla Romanya Craiova'da Mihai Eminescu Enstitüsü tarafından verilen Uluslararası Mihai Eminescu Ödülüne, 2019'da 'da “Deneme Yılı” Uluslararası Akdeniz Akademisi “Miladinovci Kardeşler” 2019 Taç Ödülüne ve 2021'de Kosova'da Maria Teresa Ödülüne değer görüldü.

1980 sonrasında şiir üzerine yazdığı kuramsal yazılar ve tartışmalarla dönemin öncülerinden biri oldu. İmge, şiir dili, felsefe ve şiir, kültür ve şiir, postmodernizm ve şiir konularında yazdığı yazılarla şiir bilincinin gelişmesine katkı sağladı⁴. Şiirleri Almanca, Arapça, Azerice ,Bulgarca, Boşnakça, Çince, Estonca, Farsça, Fransızca, Hırvatça, Hintçe, İbranice , İngilizce ,İspanyolca , İtalyanca, Kürtçe, Lehçe, Litvanca, Macarca, Makedonca, Özbekçe, Romence, Rusça, Sırpça Slovakça, Slovence, Ukraynaca, Vietnamca ve Yunancaya çevrildi. Seçme şiirleri Apres le Tempete et Autres Poemes adıyla Fransızca; Poemas Escogidos adıyla 2013 yılında İspanya'da yayımlandı⁵. Şiirleri, Arapça ve İbranice kitaplaştırılmak sürecinde. Levant dergisinde sekiz şiiri "Divan" adıyla Türkçeleriyle berabere yayımlandı. Romanya'da 2011 yılında Convonbiri Literare ve Poesia dergileri şiirlerini dosya halinde yayımladı. Makedonya'da Haɯe Ƞhgmo dergisinde şiirleri yayımlandı. Editörlüğünü yaptığı Çağdaş 17 Türk Şairi adlı antoloji 2009 yılında Harmattan Yayınlarında çıktı. Poesía Contemporánea De La Repúblıca De Turquía adıyla editörlüğünü yaptığı antoloji ise 2013 yılında İspanya'da çıktı. Fransa'da yayımlanan Europe dergisinin Mart 2014 sayısında "Voix D'Istanbul" (İstanbul'un Sesi) adıyla yayımladığı dosyada şiirleriyle yer aldı.

Yücel Kayıran, Metin Cengiz için “kendi kuşağı içinde, şiir kültürüne, kuramsal yazılarla katkıda bulunan tek şair” açıklaması yapmıştır.⁶

Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN ve Edebiyatçılar Derneği üyesidir.

Eserleri

Şiir kitapları

Bir Tufan Sonrası (1988) Broy Yayınları
Büyük Sevişme (1989) Broy Yayınları
Zehirinde Açan Zambak (1991) E Yayınları, ISBN 9789753900966
İpek'A (1993) Broy Yayınları
Şarkılar Kitabı (1995) Papirüs Yayınları, ISBN 9789757432548
Gençlik Çağı (1998) Yön Yayınları, ISBN 9789757959366
Aşk İlahileri & Günümüze Hüzzamlar (2006) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-11-9
Özgürlük Şiirleri (2008) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-45-2
Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda - Toplu Şiirler/1 (2008) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-50-6
Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu - Toplu Şiirler/2 (Hayat ve Şiir ile Hayat ve Rastlantılar adlı dosyaları ilk defa, 2010) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-9056-70-4
İmgeler Benim Yurdum (2011) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-98-8
Yeryüzü Halleri (2013) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-01-1
Elemli Şiirler (2015, Galip ile ortak) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4825-36-3
Hayat Bir Düş (2018) Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786054825912

Poetik kitaplar

Şiirin Gücü (2. Baskı, 2006) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-22-4
1923-1953 Toplumcu Gerçekçi Şiir (2000) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-7350-79-6
Modernleşme ve Modern Türk Şiiri (2. Baskı, 2011), ISBN 978-605-4509-02-7
Şiir, Din ve Cinsellik (2005) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-05-4
Nâzım'dan 70'li Yıllara Türk Şiirine Eleştirel Bir Bakış (2005) Babil Yayınları, ISBN 975-6207-64-7
Şiir, İmge, Biçim, Biçem / Şiirin Teorik Sorunları (2005) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-11-9
Şiir, Dil, Şiir Dili, Şiirsel Anlam (2005) Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-10-0
Küreselleşme, Postmodernizm ve Edebiyat (2007), Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-39-1
İmge Nedir (2. baskı, 2014) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4509-18-9
Kültür ve Şiir (2010) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-71-1
Felsefe ve Şiir (2. baskı 2014) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4825-19-6
La Paix (2011) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4509-08-9
Cemal Süreya, İkinci Yeni Bilincinin Kurucu Gücü (2. baskı, 2012) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-86421-0-2
Platon ve Aristoteles'te Şiir Düşüncesi (2012) Şiirden Yayıncılık,ISBN 978-605-62583-8-1
Şiir Nasıl Yazılır (2013) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-86421-0-2
Eleştirel Çağdaş Büyük Türk Şiiri Antolojisi 1920-2015 (2016) Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4825-36-3
Şiir ve Eleştiri (2018) Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786054825813
Sokak Yazıları-Poetik Yazışmalar (Celâl Soycan ile birlikte, 2019) Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786054825113
Bir Zamanlar Kadıköy (2022) ISBN 978-605-7513-72-4

Röportaj

Hayat, Edebiyat, Siyaset-Ahmet Oktay ile Dünden Bugünden (2004) ISBN, 978-975-289-19-37

Yakın Dönem Türk Şiiri, Hilmi Yavuz, Özdemir İnce, Ataol Behramoğlu, Eray Canberkile Konuşmalar (2022) ISBN:978-605-7513-66-3

Şiir çevirileri

Max Jacob / Sahici Mucizeler (derleyen: Ülkü Tamer; 1991), Broy Yayınları, ISBN 00000IDE41818
Aimé Césaire/ Seçme Şiirler (4. basım 2017), Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786054825578
Pablo Neruda /Aşk Soneleri (1991), Pablo Neruda (Ateşten Kılıç, 1991)
Eugène Guillevic /Seçme Şiirler (1993) Yön Yayınları
Jacques Prévert /Seçme Şiirler (Eray Canberk ile 1994), Yön Yayınları
Jules Laforgue /Sevdalılar (3. Basım 2020)'', Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786054825554
Vénus Khoury Ghata/Gölgeler ve Çığlıklar (1996), Yön Yayıncılık
Baudelaire’den Günümüze Modern Fransız Şiiri(Çev. ve haz., 2. baskı 2019), Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786057513137
Batmış Güneşler Üstünde Günümüz Fransız Şiirinden Seçmeler'(2005), Şiirden Yayıncılık, ISBN 975-9056-03-8
Naim Araidi/Acıklı Şeyler İçin Bayram (2010),Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-975-9056-91-0
Gerard Augustin/Seçme Şiirler (Eray Canberk, Başak Aydınalp, Müesser Yeniay ile, 2011),Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4509-06-5
Michel Cassir*/Kişisel Antoloji* (Eray Canberk, Müesser Yeniay ile, 2011), Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4509-07-2
Tahar Bekri/Sabırsız Düşler (Medine Sivri ile, 2012),Şiirden Yayıncılık,ISBN 978-605-62583-9-8
Çağdaş İspanyol Şiiri Antolojisi (Müesser Yeniay ile, 2013), Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4825-00-4
Jaime B. Rosa/Deniz Şiirleri (2014), Şiirden Yayıncılık, ISBN 978-605-4825-11-0
Maria Do Sameiro Barroso/ Gövde, Sürgün Yeri (2020), Şiirden Yayıncılık, ISBN 9786057513373
Valeriu Stancu/ Arkadaşım Celladın Baladı (2021), Şiirden yayıncılık, ISBN 9786057513410
Adi Cristi/ İki Kişilik Basit hayat (2022) ISBN 975-605-7513-73-1

Diğer ülkelerde yayımlanan kitapları

Apres le tempête et autres poèmes (Çeviri: Gerard Augustin, Harmattan Yayınları, 2006, Paris) ISBN : 2-296-01218-3
Poemas Escogidos (Çeviri Jaime B. Rosa, iki dilli/ Liber Factory, 2013, Madrid) ISBN 9788499493763
Povremeno (Çeviri Avdija Salkoviç, Narodna Biblioteka, “Dositej Obradovic” Yeni Bazar, Sırbistan) ISBN 978-86-83251-33-9
Fekete És Fehér (Çeviri Attila Balaz, Ab-Art, Budapeşte Macaristan)ISBN 9788080871994
Duet of Nights (Çeviri Mariko Sumikura, Akira Asuka’nın şiirleriyle birlikte Ortak kitap, Japon Universal Poets Association-Evrensel Japon Şairler Birliği, 2015, Kyoto-Japonya) ASIN: B019VOQ5Z
The Pure Sun/ Măt Tròi Tinh Khiễt (Çeviri:Nguyén Thi Tuyét Ngăn, 2015, Vietnam Yazarlar Birliği, Hanoi-Vietnam) ISBN 978-604-53-4378-4
Poems for love and revolution /Aşk ve Devrim İçin Şiirler (Translated by divers turkish hands, 2017, presentation: Jacque Hirschman, CC. Mariimbo, PO Box 933, Berkeley, California) ISBN 1-930903-86-3
Canticos de amor/Aşk İlahileri (Translated by Rafael Patino Goez, presantation: Rafael Patino Goez, 2017, Silaba, Colombia) ISBN 978-958- 56251-5- 0
Il Colore Dell’Oscurita/Karanlığın Rengi (translated by Laura Garavaglia, presantation: Laura Garavaglia, 2017, LietoColl, Italy) ISBN 978-88-9382-043-1
Preludiu Pentru O Noapte La Kars/Kars’ta Bir Gece Vakti İçin Prelüdler (Çeviri: Niculina Oprea Bucuresti, 2018, Timpul, back cover photo: Jose Luis Labad; presantation: Marius Chelaru, Romania)ISBN 978-973-612-708-3
Obrazy sa moja ojczyzna/İmgeler Benim Yurdum (translated by Alicja Kuberska, Night in Gale, 2019, Poland) ISBN 978-0-359-25729-4
Tisti vrt v moji domišljiji/Evimdeki Bahçe (translated: Erna Pačnik, 2019, Beletrina, Slovenia) ISBN 978-961-284-582-7
Savaş Her Yerde/ हर जगह युद्ध है/har jagah yuddh hai (translated by Mani Mohan, 2020 Bodhi Prakashan' Jaipur, India) ISBN 978-93-88167-19-2
As imagen são a minha patria/İmgeler Benim Yurdum (Translated by Maria Do Sameiro Barroso, 2020) ISBN 979-8682529629
Forma Tăcerii/ Sessizliğin Biçimi (Translated by Valeriu Stancu and Marian Stancu, 2021, Cronedit, Lasi) ISBN 978-606-8807-77-5
Seslerin Gülü, Metin Cengiz, (Translated by Dmytro O. Chystiak, 2021, САМІТ-КНИГА, Kiev) ISBN 978-966986-164-1
Himni i dashurise/ Aşk İlahileri (Translated by Jeton Kelmendi, 2021, Bogdani, Priştine) ISBN 978-9951-764-54-4

Ödülleri

"Şarkılar Kitabı" ile 1996 yılı Behçet Necatigil Ödülü
“Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda” ve “Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu” (Şiirden Yayıncılık) adlı 2 ciltlik Toplu Şiirler kitabıyla 2010 Melih Cevdet Anday ödülü
2011 Uluslararası Tudor Arghezi Ödülü⁷
2014 bütün eserleriyle Mersin Kenti Edebiyat Ödülü⁸
2018 Uluslararası Eskişehir Şiir Buluşması Onur Konuğu⁹
2017 bütün yapıtlarıyla Romanya Craiova'da Mihai Eminescu Enstitüsü tarafından verilen Uluslararası Mihai Eminescu Ödülü
2019 “Deneme Yılı” Uluslararası Akdeniz Akademisi “Miladinovci Kardeşler” 2019 Taç Ödülü
2021 Kosova'da Maria Teresa Ödülü
2021 Ukrayna Kiev'de Avrupa Bilim, Sanat ve Edebiyat Vakfı tarafından verilen 21. Yüzyılda Doğa Sevgisi Ödülü https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/dogan-hizlan/metin-cengizin-odulleri-41951944*2021
Kuzey Makedonya Tetovo', Ditet E Naimit Uluslararası Menada Edebiyat Ödülü¹⁰

Hakkında Yazılan Kitaplar

Yusuf Alper, Psikodinamik Açıdan Metin Cengiz ve Şiiri (2010) ISBN 978-975-9056-91-9

Engin Fırat, Metin Cengiz Şiirini Derin Okumak (2021) ISBN 978-605-7513-39-7

Engin Fırat, Metin Cengiz: Tanıklığın Odağında Bir Şair (2022) ISBN 978-605-7513-71-7

Kaynakça

Yusuf Alper, Psikodinamik Açıdan Metin Cengiz ve Şiiri, Şiirden yayıncılık, 2010, ISBN 9789759056919
Engin Fırat, Metin Cengiz Şiirini Derin Okumak, Şiirden Yayıncılık, 2021, ISBN 978-605-7513-39-7
Berivan Tapan, İstanbul-Bia Haber Merkezi, 14 Ağustos 2010:http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/15637719.asp
Metin Cengiz, Yavuz Özdem’le Söyleşi, Cumhuriyet Kitap, Sayı: 1091
https://www.lyrikline.org/en/poems/guen-olur-13124
Doğan Hızlan, "Türk şiiri İspanya’da", Hürriyet, 26.8.2013, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/24590371.asp
Yücel Kayıran, “Felsefi Şiir'le Hesaplaşmak” Radikal Kitap, 15-04-2011http://www.radikal.com.tr/kitap/felsefi_siirle_hesaplasmak-1046068 )
Doğan Hızlan, “Şiir üzerine düşünmek”, Hürriyet, 27.08.2010 http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/15646836.asp
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/metin-cengiz
Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, Temmuz 2001, ISBN 978-975-08-0567-4
Metin Celal / Şarkılar Kitabı (Varlık, sayı: 1060, Ocak 1996)
Ramis Dara (Adam Sanat, sayı: 98, Ocak 1994)
Ramis Dara (Adam Sanat, sayı: 98, Ocak 1994)
Feridun Andaç / Tanıklığın Odağında Bir Şair (Cumhuriyet Kitap, 4.4.1998)
Haydar Ergülen / Metin Cengiz’in Gençlik Çağı (Varlık, sayı: 1097, Şubat 1999)
Turgay Kantürk / ‘Metal Ayinler’ ve ‘Şarabî Hayat’lar Arasında; Şiir! (Cumhuriyet Kitap, 3.6.1999)
Gültekin Emre / Bir Aşk Mültecisinin Şiirleri (Cumhuriyet Kitap, 17.6.1999)
Yavuz Özdem / Gençlik Çağı (Cumhuriyet Kitap, 22.7.1999)
Halim Şafak / Metin Cengiz’in Gençlik Çağı’nın Anlamı (Kavram Karmaşa, sayı: 12, 1999)
Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999)
Fikret Demirağ / Metin Cengiz ve Gençlik Çağı (Varlık, Ocak 2000)
İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2009, 2015) TBE Ansiklopedisi (2001)
Yıldız Cıbıroğlu / Üç Sanatçıda Salkımsöğüt-Metin Cengiz’de Söğüt Oynaş (Adam Sanat, Ocak 2003)
Doğan Hızlan / Şiir Üzerine Düşünmek (Hürriyet, 27.08.2010)
Yücel Kayıran / Felsefi Şiir'le Hesaplaşmak (Radikal Kitap, 15.04.2011)
Metin Cengiz / Yavuz Özdem’le Söyleşi (Cumhuriyet Kitap, S: 1091)
Doğan Hızlan / Türk şiiri İspanya’da (Hürriyet, 26.8.2013)
Hikmet Altınkaynak/ Metin Cengiz'in Başarısı, 18 Kasım 2021 https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/hikmet-altinkaynak/
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü¹¹